Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej

W dniu 5 grudnia 2024r. Sejm przyjął poprawki Senatu do  Ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej (zwanej dalej Ustawą). Ustawę przekazano dnia 6 grudnia 2024r. do podpisu Prezydentowi RP. W wypadku dokonania tej czynności, nowe prawo wejdzie w życie od dnia 1 stycznia 2025r.

            Ustawa z dnia 5 grudnia 2024r. O ochronie ludności i obronie cywilnej jest niewątpliwie aktem prawnym niezwykle potrzebnym. Reguluje bowiem materię, o której w trakcie ostatnich dwudziestu lat dobrobytu, zapomnieliśmy. Ochrona ludności i obrona cywilna to kwestie istotne, zwłaszcza w świetle toczącej się trzeci rok wojnie na Ukrainie.

            Stowarzyszenie Instytut Budownictwa Ochronnego (SIBO) jako podmiot skupiający osoby zajmujące się budownictwem ochronnym, w tym specjalistów, posiadających uprawnienia do projektowania w różnych branżach, możemy spróbować przedstawić nasze uwagi do przyjętego aktu prawnego, w zakresie min. budownictwa ochronnego.

Opinia Stowarzyszenia Instytut Budownictwa Ochronnego w sprawie Ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej

W ocenie Stowarzyszenia Instytut Budownictwa Ochronnego należy w uchwalonej ustawie zwrócić uwagę na następujące aspekty mogące mieć wpływ na kształtowanie procesu inwestycyjnego:

Definicja schronu i definicja ukrycia

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej wprowadza definicje dwóch rodzajów budowli ochronnych:

• • schron rozumiany jako uznana za budowlę ochronną obiekt budowlany albo część obiektu budowlanego o konstrukcji zamkniętej i hermetycznej, wyposażony w urządzenia filtrowentylacyjne lub pochłaniacze regeneracyjne;

• • ukrycie rozumiane jako uznany za budowlę ochronną obiekt budowlany albo część obiektu budowlanego, o konstrukcji niehermetycznej.

Jednocześnie w Ustawie brak jest definicji budowli ochronnej jako takiej oraz Miejsca Doraźnego Schronienia.

Budowla ochronna

Zaliczenie obiektu budowlanego za budowlę ochronną będzie następowało w formie uznania przez właściwy organ danego obiektu budowlanego lub jego części w drodze porozumienia lub decyzji (art. 86 i 87 ustawy). O zaliczeniu danego obiektu lub jego części nie będzie decydowało zatem samo spełnienie warunków technicznych, ale również decyzja organu ochrony ludności (wójta, burmistrza, starosty lub wojewody). Spowoduje to sytuację, w której w sensie prawnym warunki techniczne oraz przepisy nie będą dotyczy tych obiektów budowlanych lub ich części które pełnią funkcję budowli ochronnych ale nie zostały za takiego uznane przez organ ochrony ludności.

Warunki techniczne dla budowli ochronnych

Uznanie za budowlę ochronną będzie mogło następować albo na etapie planowania inwestycji (art. 86 ust. 4) w przypadku inwestycji podległych organowi ochrony ludności jednostek organizacyjnych lub też dopiero po zakończeniu procesu inwestycyjnego w przypadku wszystkich budowli ochronnych. Uznanie po zakończeniu realizacji obiektu budowlanego będzie następowało w formie „sprawdzenia obiektu budowlanego” (art. 91), dokonywanego na podstawie „dokumentacji technicznej obiektu budowlane” .

Ustawa przewiduje zatem wprost weryfikację spełnienia wymagań technicznych dopiero po realizacji inwestycji. W szczególności że budowlami ochronnymi w rozumieniu (art. 86 i art. 87) będą obiekty co do których zawarto porozumienie. W związku z czym  warunki techniczne dla budowli ochronnych i ich spełnienie na etapie będzie bezpośrednio dotyczyło tylko budowli ochronnych w rozumieniu Ustawy. W tym kontekście szczególnie ważne będzie ukształtowanie się praktyki na poziomie wydziałów architektury starostw powiatowych, gdyż art. 92 wskazuje z kolei, co oczywiste na konieczność spełnienia wymagań technicznych już na etapie projektu i budowy.  

Zawiadomienie o wybudowaniu budowli ochronnej

Organy nadzoru budowlanego będą zobowiązane do zawiadamiania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o przekazaniu do użytkowania obiektu budowlanego, w którego dokumentacji budowy lub dokumentacji powykonawczej uwzględnione są warunki techniczne dla budowli ochronnych. Co istotne przepis nic nie mówi wprost o projekcie budowlanym pomijając, że parametry techniczne obiektu powinny zostać określone na samym początku procesu inwestycyjnego.

Gdzie będą obowiązkowe budowle ochronne?

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej nakazuje aby w budynkach użyteczności publicznej zapewnić budowle ochronne, jeżeli jest to uzasadnione potrzebą zapewnienia miejsc schronienia oraz możliwe ze względu na występujące w budynku rozwiązania techniczno¬ budowlane (art. 93).

Miejsca doraźnego schronienia

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej nakazuje aby kondygnacje podziemne w budynkach użyteczności publicznej lub budynkach mieszkalnych wielorodzinnych oraz garaże podziemne, jeżeli nie przewidziano w nich budowli ochronnej, projektować i wykonywać w sposób umożliwiający zorganizowanie w nich miejsc doraźnego schronienia (art. 94).

Bez wątpienia  oprócz art. 93 będzie to przepis mający największy wpływ na rynek budowlany w Polsce. Największym problemem jaki się z tym wiąże jest brak jakiegokolwiek projektu wymagań technicznych dla Miejsc Doraźnego Schronienia, przez co oszacowanie kosztów i skutków tej regulacji jest na tym etapie niemożliwe.

Schron w metrze

Ustawa o ochronie ludności i obronie cywilnej przewiduje również że budowle podziemne wykorzystywane do celów transportu, w tym drogowego i szynowego, w szczególności zagłębione obiekty metra, podziemnego tramwaju i kolei podziemnej będzie się projektował w sposób zapewniający spełnienie warunków technicznych i warunków technicznych użytkowania dla budowli ochronnej. Z pewnością regulacja wpłynie ta istotnie na realizację inwestycji takich jak metro warszawskie, metro krakowskie czy Centralny Port Komunikacyjny (art. 95).

Zespół Ekspercki
Stowarzyszenie Instytut Budownictwa Ochronnego